فارسی و دستور زبان و تجزیه جمله

در تجزیه جمله باید نقش تمام کلمات را از نظر دستوری معلوم کنیم مثل : نهاد - گزاره - فعل - فاعل -

مفعول - قید و نوع آن - متمم - حرف ربط - ضمیر - زمان و شخص فعل - ترکیب اضافی و وصفی - آرایه ادبی و ...

برای اینکه بتوانیم این نقش ها را معلوم کنیم ابتدا باید هر کدام را بشناسیم پس دقت نمایید :

 نهاد :قسمتی از جمله است که درباره ی آن خبری را می دهیم .کودکان دبستان به اردو رفتند . کودکان دبستان نهاد و به اردو رفتند گزاره می باشد .

 گزاره : خبری است که درباره ی نهاد داده می شود و می تواند یک یا چندین کلمه باشد .

فاعل : کسی که کاری انجام می دهد .مانند علی گلدان را آب داد . کلمه علی فاعل است .

فعل : کلمه ای که جمله را به پایان می رساند و میتواند به زمانهای ماضی (گذشته ) ، مضارع (حال) و مستقبل (آینده ) باشد .فعل به شش صورت صرف می شود و منظور از شخص فعل نیز همین 6 صورت آن است که عبارتند از :

اول شخص مفرد --------خوردم                           اول شخص جمع -----------خوردیم

دوم شخص مفرد ------خوردی                             دوم شخص جمع----------خوردید

سوم شخص مفرد-----خورد                               سوم شخص جمع---------خوردند

گاهی نیز ممکن است فعل مرکب باشد مثل تعمیر کرد

مفعول: کلمه ای است که در پاسخ به سوال چه چیزی را و چه کسی را می آید و علامت آن را می باشد که ممکن است گاهی همراه مفعول نباشد و ما باید با پرسش کردن آن را پیدا کنیم .مانند حسین غذا خورد. می پرسیم حسین چه چیز را خورد ؟ غذا را پس کلمه غذا مفعول است .

قید :کلمه ای است که مفهوم زمان و مکان و حالت و تردید را به فعل اضافه می کند .مثلا چگونگی وقوع فعل یا شدت و ضعف صفت و ... را بیان می کند .

قید زمان مثل امروز - امسال - بعد -حالا و....

قید مکان مثل اینجا - آنجا - بالاو.....

قید حالت مثل دوان دوان - خندان و...

قید مقدار مثل کم - بسیار - کاملاو....

کلماتی که در انتهای آنها تنوین قرار می گیرد همگی قید هستند مثل اتفاقا - معمولا - سریعا - اجبارا- دایما

بعضی از ترکیبهای عربی در فارسی قید هستند مثل آخرالزمان - الان- بالعکس - فی الفور - بالطبع و...

بعضی کلمات در حالی که اسم یا صفت هستند می توانند قید هم باشند مثل احمد خوب می نویسد . یا احمد شب به خانه برگشت که خوب و شب هر دو علاوه بر صفت و اسم قید هم هستند .

متمم: کلمه ای که بعد از حرف اضافه می آید .مانند:

او به مدرسه رفت . مدرسه متمم می باشد

برخی از حروف اضافه عبارتند از : به - با - بر - از - در - اندر - برای - از بهر و....

ضمیر : کلمه ای است که به جای اسم می نشیند و میتواند فاعل ؛ نهاد ؛ مفعول و... باشد و بر دو نوع است ضمیر متصل که به کلمه قبل از خود می چسبد و ضمیر منفصل که جداست

ضمایر متصل م - ی - یم - ید - ند مثل خوردم - خوردی - خورد (پنهان در فعل است ) - خوردیم - خوردید- خوردند

ضمایر منفصل : من - تو - او - ما - شما - ایشان

در سالهای آینده با انواع ضمایر و قید و صفت و مضاف الیه به صورت کامل و گسترده آشنا خواهید شد .